Zondag 10 februari heb ik tegen regel 1 – wees nooit te enthousiast tijdens een HLWM-activiteit – gezondigd. En wees maar gerust: God straft onmiddellijk. Carl ziet alles. Ook een zwak moment. Ik was nauwelijks uit de bunker van Busleyden of het vriendelijke, bijna niet af te wimpelen verzoek kwam om iets te schrijven voor de site.
Regel 2: Vraag je niet af waarom er iets geschreven moet worden!
Iedereen die er bij was, heeft een unieke ervaring meegemaakt, die niet gaat veranderen door er achteraf nog eens op gewezen te worden wat je eigenlijk had kunnen zien of voelen. Zij die er niet bij waren, hadden hun redenen om er niet bij te zijn. Begin voor die mensen zo iets als kunst te beschrijven. Zonder beeld! Onmogelijk. Dus antwoord op regel 2: gewoon omdat het hoort.
Regel 3: Maak de situatie duidelijk!
Hedendaagse kunst is al moeilijk genoeg. Ik had de Besloten Hofjes (een beetje de kroonjuwelen van het Hof van Busleyden) al mogen bewonderen op hun thuisfront: de gitzwarte zolder van het zelfde museum. Ze hangen daar uitgelicht als waren het exotische aquaria. Wel tot de rand gevuld. De kastjes hangen propvol met perkamenten rolletjes, gepolychromeerde beeldjes, struikjes, bloempjes, diertjes, amuletjes en reliekjes. Het raarste relict was een botje van de haan die driemaal kraaide toen Petrus Jezus verloochende. Ik verzin het niet.
Als de Mechelse zwartzuster in de jaren 1500 na een zware dag verplegen in het hospitaal haar cel binnengaat, steekt ze een kaars aan, opent de luiken van haar Besloten Hofje en gaat op haar knieën. Een felgekleurd kitscherig tableau ontvouwt zich voor haar ogen. Een miniatuurwereld in 3D met pailletten en glazen parels die flikkeren in het dansende kaarslicht. Nog net geen discobol, maar toch een aanzet tot. Wat de zuster allemaal dacht of voelde zullen we nooit echt weten, maar lijden (calvarie) en lust (paradijselijke tuin) lagen kort bij mekaar. Zeker als de maagd de mythische eenhoorn tot bedaren brengt op haar schoot.
Regel 4: Doe niet te lacherig over moderne kunst – genre: dit kan ik ook!
De werken van Berlinde De Bruyckere heb ik vaker mogen zien.
- De dekenmensen: zegt precies wat het is: een anonieme figuur helemaal verscholen onder een deken op de blote voeten na. Mijn petekind woont in Brussel en zei dat ze keer op keer aan die werken van Berlinde moet denken als ze daklozen ziet schuilen tegen de winterkou. Die mensen hebben wel een gezicht.
- De paarden in onpaardse houdingen.
- Het gigantische omzwachtelde kreupelhout.
- De menselijke figuren in was, bewust zonder gelaat.
- Google kan zorgen voor de beelden bij deze opsomming.
Ik was dus benieuwd wat de kunstenaar tegenover de hofjes zou plaatsen. Wel ze heeft de hofjes in formaat opgeblazen. De bloemen, weliswaar verwelkt, waren duidelijk aanwezig. De lelie verwijst ook naar een verhaal uit de oudheid waarbij een mooie jongeling een discus in de nek kreeg en het hoofd als een geknakte bloem laat hangen.
Een kunstenaar loopt altijd wat voor de massa uit. Alsof Berlinde de hesjes en de klimaatactivisten van antwoord dient, maakt ze gebruik van simpel recuperatiemateriaal: een opgebroken plankenvloer, repen afgestript behangpapier verschoten door de jarenlange blootstelling aan het licht, lood, ijzer en dekens door tijd en natuur aangevreten.
Regel 5: Zeer belangrijk. Hoop op een goede gids!
‘Zijn jullie de groep van 15 uur?’ Instemmend ‘ja’ uit elf kelen. De gids kan haar verwondering niet binnensmonds houden en gaat verder met: ‘Alleen maar mannen?’ Ontkennen heeft geen zin. Dus wij stamelen van ‘ja’, met een ondertoontje van So what? ‘Oh…niks..gewoon… speciaal’, zei de gids en dook met ons de bunker in.
Een uur was er uitgetrokken voor dit bezoek, maar daar zijn we ruim overgegaan. Geweldige gids. Ze heeft ons doen kijken naar kunstwerken die 500 jaar uit mekaar lagen en die verrassend veel verbanden vertonen. Want hoe rijm je een 1 meter grote penis uit was, vodden, ijzer en hout onder een glazen stolp met een religieuze kijkkast: een goede gids krijgt dit begrijpelijk uitgelegd.
Regel 6: Trek het niet te lang!
In het laatste zaaltje staat het zevende hofje helemaal gedemonteerd klaar om gerestaureerd te worden. In een 4 meter hoge wandkast liggen alle stukjes afzonderlijk opgeslagen en geïnventariseerd. Dan valt pas op wat er allemaal in zo’n hofje zit gepropt. Wat een werk om dit terug in mekaar te puzzelen.
Tegenover die puzzel liggen op een tafel de ingrediënten van de kunst van Berlinde te wachten op de hand van de meester om in een assemblage verwerkt te worden. Een stuk elleboog , een paar handen waar het leven net uit weggetrokken is. Alles in was.
Regel 7: Paar het leerrijke aan het lekkere!
Aangezien onze gids (hoe goed ook) bezwaarlijk kon doorgaan voor een lisdodde van 32, hebben we ons na het bezoek te goed gedaan aan de taartjes bij Le Pain Quotidien.
En dan volgt nu de obligate slotzin: Het was weer een zeer geslaagde activiteit!!
